بررسی رفتار بازیگران بخش مسکن اعم از سرمایه گذاران، خانوارها و سازندگان بسیار با اهمیت است. بخش زیادی از نوسانات قیمت مسکن ناشی از فعالیت این بازیگران بالاخص فعالیت سرمایه گذاران این بخش است که این نوسانات قیمت مسکن بر سایر بخش های اقتصادی اثرگذار است زیرا بخش مسکن ارتباط پسین و پیشین زیادی با سیار بخش ها دارد. این پژوهش به تحلیل رفتار بازیگران بخش مسکن در شکل گیری الگوی تعادلی قیمت مسکن در ایران با ارائه یک الگوی تعادلی و روش بهینه سازی ریاضی در دوره زمانی 1370 تا 1401 پرداخته است. نتایج نشان می دهد که یک ارتباط مثبت بین قیمت تعادلی مسکن با هزینه ساخت و ساز هر واحد مسکونی، درآمد خانوارها و انتظارات سرمایه گذاران از قیمت مسکن وجود دارد. هم چنین، یک ارتباط مستقیم بین حجم معاملات سرمایه گذاران و انتظارات سرمایه گذاران از قیمت مسکن وجود دارد. وقتی که انتظارات سرمایه گذاران از قیمت مسکن در بازه صفر تا 71/1 و بیشتر از 71/1 باشد، به ترتیب، سرمایه گذاران در موقعیت فروش و خرید مسکن قرار خواهند گرفت. با توجه به نتایج، ارتباط بین قیمت تعادلی مسکن و حجم معاملات سرمایه گذاران با مولفه ریسک سرمایه گذاران مثبت بوده و اگر قیمت تعادلی مسکن بیشتر (کمتر) از 33/2 باشد، سرمایه گذاران موقعیت فروش (خرید) می گیرند. از طرفی، اگر سرمایه گذاران با توجه به میزان ریسک و حجم معاملات، در محدوده پایین صفر قرار بگیرند، سرمایه گذاران موقعیت فروش و اگر در محدوده بالای صفر قرار بگیرند، سرمایه گذاران در موقعیت خرید قرار می گیرند.

نیاز به مسکن یکی از اساسی ترین نیازهای بشری است. طبق اصل سی و یک قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مسکن مناسب حق هر شخص و خانواده ایرانی است؛ که در آن شاخص های کیفی مسکن، همواره به عنوان حساس ترین ابزار برنامه ریزی مسکن محسوب می شوند. به عبارتی طرح خانه ی مسلمان باید به صورتی باشد که امکان رشد و تعالی فرد، خانواده و جامعه را بر اساس عقاید اسلامی فراهم آورد. در این راستا دین مبین اسلام اصول راهنمایی را در جهت تحقق کیفیت مسکن مطلوب ارائه داده است. پژوهش با هدف پاسخگویی به این پرسش اساسی است که چه شاخص های کیفی معماری که متضمن ارزش های اسلامی و هویت مطلوب آن می باشد را می توان با توجه به تغییرات شرایط جامعه و تغییر شیوه زندگی مردم، در مسکن معاصر به کار بست؛ که بر این اساس به روش کیفی انجام شده و برای ارزیابی نهایی داده ها از روش تحلیل سلسله مراتبی بهره گرفته شده است. شیوه ی جمع آوری اطلاعات بر پایه ی چک لیست هایی برای تکنیک های مصاحبه و پرسشنامه بوده و در این مسیر از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای استفاده گشته است. نتایج و یافته های تحقیق را می توان در قالب دو بخش شامل استخراج الگوهای کیفی مسکن از مفاهیم اسلامی در قالب مدل کیفی مسکن مطلوب اسلامی و ارزیابی الگوواره های استخراجی براساس نیاز مسلمان معاصر دسته بندی نمود.

بحران زیست معاصر که ریشه در انقطاع از دوران تاریخی و فرهنگ زمینه دارد؛ باعث بحران در مسکن شده است که نشانه های آن را می توان در تغییر کیفیت زندگی ساکنین بافت های نوساز مشاهده نمود. این سطح کیفی باعث تفاوت هایی در دوبافت مذکور می شود که از جمله نتایج آن، کاهش میزان امنیت روانی و اجتماعی ساکنین معاصر می باشد. در این تحقیق فرض صفر آنست که مطالعه بافت تاریخی و تطبیق آن با دوره معاصر، زمینه ای مناسب جهت ایجاد امنیت در ساختارهای مسکونی محسوب می شود. لذا هدف، بازشناسی ارزش های نهفته در مسکن سنتی به واسطه مولفه های موثر در آن و ارائه راهبردهایی جهت مقابله با این بحران می باشد. در این مقاله میزان امنیت افراد به صورت تطبیقی بررسی شده و مولفه های موثر بر کیفیت مسکن شناسایی می شوند. مقایسه تطبیقی خانه های دزفول با روش علمی کری واک انجام شده و به کمک مشاهدات میدانی، پیمایش در بافت و مطالعات کتابخانه ای به بررسی محور امنیت پرداخته می شود. هم چنین آزمون تحقیق شامل محاسبه وزن خانوارها به روش آنتروپی- شانون و سنجش اطلاعات بر اساس مدل تحلیلی ویکور در دو بافت موردنظر می باشد. در نهایت با روش استنتاج منطقی، نتیجه گیری شده و راهبردهایی جهت بهبود کیفیت معماری ارائه می گردد. تحقیقات نشان می دهد که امنیت در مسکن سنتی با 71.4 درصد بیش از امنیت در مسکن معاصر با 28.6 درصد نیاز ساکنین را تامین می کند. این در حالی است که علی رغم وجود برخی از مولفه های ایجاد امینت در مسکن معاصر، شاخص های احقاق امنیت در این مسکن به ترتیب شامل آسایش بصری و محیطی، خوانایی فضاها، اقتصاد و درآمد خانوارها، نظارت و مراقبت، محرمیت، ابعاد فضا و ادراک فضا می باشد.

معماری اسلامی ایران به سبب تکیه بر اصول و باورهای معنوی و اخلاق اسلامی مردمان این سرزمین می تواند در تعریف ژرف ساخت های نظری یک معماری اسلامی پیشرو، مناسب برای نیازهای روزآمد مسکن معاصر مورد استفاده و بهره برداری قرار بگیرد؛ لذا، بازکاوی آموزه های معنوی پنهان و اخلاق اسلامی در هنر و معماری مسکن گذشته، از اساسی ترین گام ها در این زمینه به شمار می آید. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی بدنبال تعیین راهبردهای طراحی معماری موثر در تقویت مفاهیم اخلاق اسلامی در میان بهره وران مسکن با نگاهی به معماری مسکن معاصر در شهر اردبیل با خاستگاه اسلامی است. گردآوری داده ها با مطالعات پیمایشی و کتابخانه ای حاصل شد. جامعه آماری شامل ساکنین بخش مرکزی (منطقه یک) اردبیل به تعداد نمونه 384 نفر با نمونه گیری کوکران می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها با روش حداقل مجذور مربع با کمک نرم افزار SmartPLS.3 انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد که اصول معماری مسکن باید از نظر عملکردی؛ فرهنگی؛ اقتصادی؛ معنوی؛ زیست محیطی؛ حقوقی؛ روانی؛ و معناگرایی با اخلاق اسلامی انطباق داشته باشد. علاوه براین، بیشترین تأثیر مربوط به سازه روانی و سازه معنوی 0 است. نتایج پژوهش، بصورت راهکارهایی در حوزه قرار گیری بنا در واحد همسایگی، در نحوه همنشینی توده و فضا، سازمان فضایی و عملکردی و چیدمان، اجزاء و مبلمان و تزئینات ارایه شده است.

هر جامعه  ای فرهنگ و جهان  بینی ویژه  ای دارد که تبیین  کننده آرمان  هایش است. در ساخت مساکن گذشته ایران، جهان  بینی اسلامی به عنوان منبعی غنی، نقش اساسی ایفا می  کرده، اما امروزه مورد بی  توجهی واقع شده است. با وجود پیدایش معماری مدرن و از بین رفتن هویت، اصول  شناسی یکی از موضوعات مهمی است که سعی در شناخت روش  های کاربردی برای دستیابی به اصول گذشته و استفاده از آنها در معماری امروز به شکل نوین دارد. پژوهش حاضر با شناخت حساسیت موضوع مسکن و تنزل کیفی مسکن معاصر، ضرورت پرداخت در این زمینه را با تکیه بر ارزش  های اصیل میسر دانسته و در این راه از اصول مطرح در معماری مسکن ایرانی-اسلامی بهره می  گیرد. در این پژوهش کاربردی، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه  ای به کار گرفته شده است. در مرحله ی اول از طریق تحلیل محتوای کیفی و کمّی پژوهش  های صورت گرفته در ارتباط با اصول مسکن سنتی ایران، این اصول استخراج و اولویت  بندی شد. در مرحله ی بعد، معیارهای مسکن از دیدگاه اسلام از طریق آیات و احادیث به دست آمد و به منظور قیاس و تطبیق با اصول مرحله ی اول و اولویت  بندی نهایی آنها، به کارگرفته شد. در مرحله ی پایانی، اصول معماری مسکن مبتنی بر ارزش  های ایرانی-اسلامی، با استفاده از استدلال منطقی، تدوین و معاصرسازی شد تا در برنامه  ریزی  های مسکن کنونی مورد استناد و استفاده قرار گیرد. در نتیجه ی این پژوهش، اصول معماری مسکن ایرانی-اسلامی معاصر عبارت  اند از: 1) بعد محیطی: طبیعت  گرایی، همسویی با بستر، تنظیم شرایط محیطی با توجه به اقلیم و بوم، اعتدال 2) بعد انسانی: آسایش روحی، آسایش زیستی 3) بعد کالبدی و عملکردی: بهره  گیری از هندسه و مدول، بهره  گیری از عناصر آشنا و مطلوبیت ظاهری، آسایش بصری، تعاون.